เมื่อเร็วๆ นี้ แนวคิดเรื่อง “การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นลบ” หรือ Net Negative Emission ได้กลายเป็นประเด็นสำคัญในการอภิปรายเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลก
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศอุตสาหกรรมอย่างประเทศเยอรมนี ได้ประกาศความตั้งใจที่จะบรรลุ Net Negative Emission ภายในศตวรรษนี้
แนวคิด Net Negative Emission แตกต่างจากการตั้งเป้าให้ค่าการปล่อยก๊าซคาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero) ซึ่งมีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้าง “สมดุล” ของการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) กับการกำจัดออกไปอย่างที่ประเทศส่วนใหญ่มักจะตั้งเป้าหมายกัน
ส่วนเป้าหมาย “Net Negative Emission” คือการตั้งเป้าหมายในสถานการณ์ที่ประเทศกำจัดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกจากชั้นบรรยากาศได้มากกว่าที่ปล่อยออกมา
ที่ผ่านมา มักมีข้อเรียกร้องสำหรับประเทศที่พัฒนาแล้วให้ลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในสัดส่วนที่สูง เนื่องจากประเทศร่ำรวยทุกวันนี้ล้วนมีการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จำนวนมากในอดีต
ดังนั้น จึงต้องเผชิญกับความจำเป็นทางศีลธรรมในการนำเป้าหมายการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์สุทธิเป็นลบมาใช้ให้เร็วขึ้น จุดยืนทางจริยธรรมนี้มีรากฐานมาจากหลักการแห่งความเสมอภาคและความจำเป็นสากลในการบรรเทาผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
การกำหนดเป้าหมาย Net Negative Emission ตามที่เยอรมนีตั้งใจนั้น เป็นการส่งสัญญาณถึงความมุ่งมั่นในการเป็นผู้นำด้านการจัดการการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ส่วนประเทศกำลังพัฒนาบางประเทศได้ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์สุทธิเป็นลบ โดยการดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์มากกว่าที่ปล่อยออกมาแล้ว โดยเฉพาะประเทศซูรินาม ภูฏาน และปานามา
ซูรินามเป็นหนึ่งในประเทศที่มีป่าไม้มากที่สุดในโลก ครอบคลุมพื้นที่ 97% ของประเทศ ส่วนภูฏานถือว่ามีสัดส่วนป่า 72.5% ของพื้นที่ประเทศและกฎหมายเกี่ยวกับการอนุรักษ์ป่าไม้ที่เข้มงวดเพื่อป้องกันไม่ให้ป่าไม้ลดลงต่ำกว่า 60% ของพื้นที่ประเทศ
ความสามารถของประเทศเหล่านี้ในการรักษาพื้นที่ป่าอันกว้างใหญ่ แม้จะมีประชากรจำนวนน้อยและกิจกรรมทางอุตสาหกรรมต่ำ ช่วยให้สามารถกำจัดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จำนวนมากออกจากชั้นบรรยากาศ รวมถึงสามารถเสนอขายคาร์บอนเครดิตภายใต้ข้อตกลงปารีสได้
สำหรับกลุ่มประเทศพัฒนาแล้ว ในปีนี้ประเทศเยอรมนีประกาศเป้าหมายที่จะบรรลุการปล่อยก๊าซสุทธิเป็นลบภายใน ค.ศ.2060 ส่วนประเทศเดนมาร์กและฟินแลนด์ก็ได้กำหนดเป้าหมายนี้เช่นกัน
โดยเดนมาร์กตั้งเป้าที่จะปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ใน ค.ศ.2040 และเป้าหมายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นลบ (Net Negative) ภายใน ค.ศ. 2050
ประเทศเหล่านี้เห็นว่าการบรรลุการปล่อยก๊าซสุทธิเป็นลบเป็นสิ่งสำคัญในการถ่วงดุลการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่หลีกเลี่ยงไม่ได้อย่างต่อเนื่อง และเพื่อบรรลุความรับผิดชอบภายใต้ข้อตกลงปารีส
อย่างไรก็ตาม การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นลบนั้นมีความท้าทายอย่างมาก เนื่องจากเทคโนโลยีในปัจจุบันสำหรับการกำจัดคาร์บอน เช่น การดักจับและการจัดเก็บคาร์บอน ยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นหรือมีค่าใช้จ่ายสูงเกินไปสำหรับการดำเนินการในวงกว้าง
ความท้าทายที่สำคัญอีกประการหนึ่งคือก๊าซเรือนกระจกที่ไม่ใช่คาร์บอนไดออกไซด์ เช่น ก๊าซมีเทนซึ่งกำจัดได้ยากกว่า การคงอยู่ของก๊าซเหล่านี้ทำให้ต้องบรรลุ “คาร์บอนสุทธิเป็นศูนย์” ก่อนที่จะสามารถลด “ก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์” จะเกิดขึ้นจริงเนื่องจากมีก๊าซเรือนกระจกอื่นๆ ที่กำจัดยากกว่าก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อีก.
ความร่วมมือระหว่างประเทศตามที่เห็นได้จากกลุ่ม Net Negative Emission ที่ริเริ่มโดยภูฏานและซูรินามถือเป็นสิ่งสำคัญ กรอบความร่วมมือนี้ไม่เพียงส่งเสริมยุทธศาสตร์ร่วมกันในการอนุรักษ์ป่าไม้และวิธีการกำจัดก๊าซคาร์บอน แต่ยังอำนวยความสะดวกในการสนับสนุนทางการเงินและทางเทคนิคสำหรับประเทศที่ยากจน
ความร่วมมือประเภทนี้เน้นย้ำถึงความเชื่อมโยงระหว่างความพยายามด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและผลประโยชน์ร่วมกันที่สามารถทำได้ผ่านนโยบายที่ประสานงานกัน
ความจำเป็นเชิงกลยุทธ์ของการปล่อยก๊าซสุทธิเป็นลบได้รับการเน้นย้ำโดย IPCC ซึ่งกล่าวถึงสถานการณ์ต่างๆ ที่การบรรลุการปล่อยก๊าซสุทธิเป็นลบอาจเป็นสิ่งสำคัญในการจำกัดภาวะโลกร้อนให้เหลือ 1.5-2.0 องศาเซลเซียส ภายในสิ้นศตวรรษนี้
IPCC เน้นว่าในขณะที่การปลูกต้นไม้และการฟื้นฟูระบบนิเวศในปัจจุบัน เป็นเทคนิคการกำจัดก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ที่เป็นไปได้มากที่สุด แต่เทคโนโลยีเกิดใหม่ เช่น การดักจับคาร์บอนทางอากาศโดยตรง แม้ว่าจะมีแนวโน้มดี แต่ก็ต้องเผชิญกับความท้าทายที่เกี่ยวข้องกับความต้องการพลังงานและต้นทุน
ประเทศที่พัฒนาแล้วถือว่ามีพันธกรณีทางศีลธรรมในการเป็นผู้นำในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และบรรลุเป้าหมายสุทธิเป็นลบ
เนื่องมาจากความรับผิดชอบในอดีตต่อปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการใช้ทรัพยากรที่ผ่านมา ความเป็นผู้นำของประเทศพัฒนาแล้วอย่างเยอรมนี เดนมาร์ก ฟินแลนด์นี้ จะช่วยเพิ่มทางเลือกแก่ประเทศกำลังพัฒนาในการพัฒนาเศรษฐกิจของตน
โดยไม่มีข้อจำกัดด้านการปล่อยมลพิษที่เข้มงวดมากเกินไป ซึ่งช่วยให้ประเทศกำลังพัฒนามุ่งเน้นไปที่การพัฒนา ในขณะที่ยังคงมีส่วนร่วมในเป้าหมายด้านสภาพภูมิอากาศโลกได้
แหล่งข้อมูล
